Kerstmis en Driekoningen in de Beeldende Kunsten

In dit grootformaatkunstboek biedt Jos Philippen (overleden in 1990) een heel verrijkende overzicht van hoe de Bijbelse verhalen van de geboorte van Jezus (Lucas 2) en van de aanbidding van de wijzen (Mattheüs 2) in de beeldende kunsten zijn uitgebeeld. Het boek kan in drie hoofddelen worden onderverdeelt. Philippen behandelt ten eerste de iconografische ontwikkeling van de verschillende elementen (bv. Jezus, Maria en Jozef, engelen, ster, os en ezel, drie koningen) en geeft aan uit welke Bijbelse, apocriefe en middeleeuwse geschriften deze vandaan komen. In het middengedeelte presenteert de auteur zevenendertig zwart-wit-afbeeldingen van schilderijen. Deze komen uit de derde tot de twintigste eeuw en verschijnen in chronologische volgorde. In het laatste gedeelte biedt Philippen de meest belangrijke bronnenteksten in een Nederlandse vertaling.

Het boek is hulprijk voor godsdienstleerkrachten of leraren KSO die met hun leerlingen voor of na de kerstvakantie kunstwerken over Kerst en Driekoningen willen behandelen. Vooral de bronnenteksten zijn heel verrijkend omdat er anders alleen maar enkele in een heel moeilijk Nederlandse teksteditie verkrijgbaar zijn. De Gulden Legende van Jacobus de Voragine (1228-1298) is bij Brepols in Turnhout onlangs wél in Petrus Naghels Middelnederlandse vertaling verschenen (2017), maar de bij Philippen te vinden vertaling (blz. 127-131) is voor leerlingen zeker toegankelijker. Van de visioenen van Birgitta van Zweden (1303-1373) is er tot nu toe nog helemaal geen volledige vertaling in het Nederlands beschikbaar. Philippen biedt er een van Birgittas visioen over de geboorte van Jezus (blz. 147-148). 

Jos Philippen, Kerstmis en Driekoningen in de Beeldende Kunsten: Met 37 illustraties. Diest: Uitgeverij “Pro Arte” [1949].